کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟ نوشته‌ی دارون عجم‌اوغلو و جیمز ای. رابینسون در تلاش است تا ریشه‌های اصلی قدرت، ثروت و فقر در جوامع مختلف را برای مخاطب روشن نماید. عجم‌اوغلو پژوهشگر، استاد و اقتصاددان شناخته‌شده و رابینسون دارای دکترای علوم سیاسی و استاد برجسته‌ی دانشگاه هاروارد است. این دو نویسنده در کتاب خود با […]
کتاب چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟ نوشته‌ی دارون عجم‌اوغلو و جیمز ای. رابینسون در تلاش است تا ریشه‌های اصلی قدرت، ثروت و فقر در جوامع مختلف را برای مخاطب روشن نماید. عجم‌اوغلو پژوهشگر، استاد و اقتصاددان شناخته‌شده و رابینسون دارای دکترای علوم سیاسی و استاد برجسته‌ی دانشگاه هاروارد است. این دو نویسنده در کتاب خود با نگاهی جامع و تاریخی به بررسی دلایل موفقیت و شکست ملت‌ها می‌پردازند و نشان می‌دهند کشورها چگونه می‌توانند مسیر رشد و توسعه را طی کنند.
سبک و مخاطب
کتاب شامل یک پیش‌درآمد و ۱۵ فصل است و با ارجاع‌های متقابل، ساختاری منسجم دارد. نویسندگان از مثال‌های تاریخی، نقشه‌ها، داستان‌ها و نقل‌قول‌ها استفاده می‌کنند تا مباحث برای مخاطب عام قابل فهم باشد. هیچ ریاضیات پیچیده‌ای در کتاب وجود ندارد و زبان ساده و روشن آن مطالعه را برای دانشجویان اقتصاد و علوم سیاسی و علاقمندان به این حوزه آسان و جذاب می‌کند.
در ادامه بصورت مختصر ایده اصلی کتاب شرح داده شده است.
تصویری از نابرابری جهانی
نویسندگان با مثال‌های واقعی نشان می‌دهند که شکاف اقتصادی و اجتماعی در جهان بسیار عمیق است: در همان زمانی که یک نوجوان پانزده‌ساله در انگلستان برای مهمانی آخر هفته برنامه می‌ریزد، کودکی در آفریقای جنوبی به دنبال تکه‌ای نان خشک برای زنده ماندن است. فقر هرچند نسبی است، اما تفاوت‌های شدید درآمد و رفاه بین کشورهای توسعه‌یافته و جهان سوم کاملاً ناعادلانه و غیرعادی است. کتاب می‌کوشد پاسخی برای این سؤال بیابد که چرا برخی کشورها ثروتمند و برخی فقیرند و این شکاف‌ها چگونه ایجاد شده است.
بررسی فرضیه‌های رایج و عوامل موثر بر توسعه
- جبر جغرافیایی: این دیدگاه معتقد است که کشورهای فقیر معمولاً در مناطق استوایی واقع شده‌اند و شرایط محیطی مانند بیماری‌ها و خاک نامناسب، علت فقر آنهاست. نویسندگان با مثال‌هایی مانند سنگاپور نشان می‌دهند که جغرافیا به تنهایی توضیح‌دهنده‌ی تفاوت‌ها نیست.
- اثرگذاری فرهنگ: برخی نظریه‌پردازان فقر را ناشی از ارزش‌ها، اخلاق، دین یا سنت‌های جمعی می‌دانند. مثال بارز تفاوت کره شمالی و کره جنوبی نشان می‌دهد که این فرضیه نمی‌تواند علت اصلی اختلافات اقتصادی باشد، زیرا این دو کشور فرهنگ و آداب مشابهی دارند.
- نقش نهادهای سیاسی و اقتصادی فراگیر: موفقیت کشورهایی مانند انگلستان، کره جنوبی و سنگاپور نشان‌دهنده این است که اصلاح نهادها شرط اصلی رشد پایدار است. دولت‌ها باید از سیاست‌های اقتدارگرایانه و استثماری فاصله بگیرند و با اقتصادی فراگیر و سیاستی کثرت‌گرا، توسعه را ممکن سازند، در حالی که شکست کشورهای فقیر مانند مکزیک، مصر یا سوریه به فساد، بی‌قانونی و سیاست‌های بسته بازمی‌گردد.
- محدودیت کمک‌های خارجی
نویسندگان معتقدند که کمک‌های خارجی، هرچند مفید، نمی‌تواند جایگزین اصلاح نهادها شود:
- کمک‌های خارجی به تنهایی توانایی شکستن چرخه فقر را ندارد.
- استفاده هوشمندانه از کمک‌ها می‌تواند توسعه نهادها را تسهیل کند به شرظ آنکه پتانسیل اصلاح ساختارهای سیاسی نیز موجود باشد.
دلایل شکست کشورها
کتاب می‌گوید هیچ پاسخ واحدی برای این سؤال وجود ندارد، زیرا هر ملت شرایط و چالش‌های منحصر به فرد خود را دارد. با این حال، برخی عوامل مشترک می‌تواند به شکست کشورها کمک کند:
- حکمرانی ضعیف و فساد
- سوء مدیریت اقتصادی
- ناآرامی‌ها و درگیری‌های داخلی
- وابستگی شدید به منابع طبیعی
- تأثیر عوامل خارجی مانند بلایای طبیعی یا تحریم‌های بین‌المللی
کتاب بررسی می‌کند که چگونه نهادهای استخراج‌کننده منابع که به نفع گروه کوچک و به ضرر اکثریت طراحی شده‌اند، رشد و توسعه اقتصادی را خفه می‌کنند. در مقابل، نهادهای فراگیر، امکان رشد اقتصادی و ثبات سیاسی را فراهم نموده و شانس موفقیت کشورها را افزایش می‌دهند.
پیام نهایی و اهمیت کتاب
کتاب نشان دهنده این موضوع است که توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی تنها به منابع یا جغرافیا وابسته نیست، بلکه نهادهای سیاسی و اقتصادی فراگیر کلید اصلی موفقیت یک کشور هستند. همچنین کتاب به نقش رسانه‌های آزاد و فناوری‌های ارتباطی در آگاهی‌بخشی، توانمندسازی مردم و اصلاح نهادها اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد که رشد اقتصادی حتی در حکومت‌های دیکتاتوری پایدار نیست و مثال‌های تاریخی نشان می‌دهد که تصمیمات سیاسی کلان، جنگ‌ها، بحران‌ها یا استعمار می‌تواند سرنوشت یک ملت را تغییر دهد. در نهایت اوغلو و رابینسون می‌آموزند که با اصلاح نهادها، حرکت به سمت مردم‌سالاری، تجارت آزاد، حمایت از صنایع داخلی و بهره‌گیری از علم و فناوری، می‌توان مسیر توسعه پایدار را طی کرد.
نظرات
ارسال دیدگاه برای این نوشته بسته می باشد.